Groene Waarden en Normen


Mensen zijn terug op zoek naar waarden en normen. De CD&V lijkt hen het meest houvast te bieden. Het normen- en waardendiscours van de kristen - democraten was één van de kritische succesfactoren op 10 juni. Gezin, veiligheid, geborgenheid, beschutting tegen een losgeslagen maatschappij. “SAMEN” : de keuze voor een herstel van de waarde van samen-leven, het herstel van de waarde van het collectieve op het individuele. Degelijk bestuur behoort daarbij als reactie op eindeloos experimenteren. In feite was Paars één langgerekt experiment met meer individuele vrijheden, emancipatie, libertaire waarde, dus afbreuk aan strenge normen, zelf je weg zoeken, wars van betutteling. Vlaanderen ging een heel eind mee : homo-huwelijken, euthanasie, verdraagzaamheid voor andere culturen, jonge, blitse politici, losse relaties. Maar Vlaanderen zegt op een bepaald moment ook duidelijk “nee” : legalisering van drugs, geweld en sex op TV, onveiligheid op straat, een te opdringerige islam.

Als Groenen krijgen we makkelijk het verwijt dat we te veel moraliseren, dat we met het vingertje zwaaien. We houden ons in. We willen niet meer geassocieerd worden met te veel regeltjes. Maar tegelijk dreigen we de aansluiting op het nieuwe waardendebat te missen.

Terwijl de groene beweging in oorsprong een nieuwe waarden- beweging is, die in het katholieke Vlaanderen dierf opkomen voor emancipatie en tegelijk nieuwe waarden beleed. Luc Versteylen kwam op voor het catacomben-kristendom vs. Het Koekelberg- katholicisme. De waarden van de “herlevingsbeweging” ANDERS GAAN LEVEN waren stilte, soberheid en samenhorigheid.

Dat is dertig jaar geleden. Wat is een moderne vertaling van groene waarden en normen?


1. “ECOLOGIE” is een wetenschap. Maar in de politiek is het vooraal een morele oproep, een “WAKE UP CALL”. De ecologische norm heet al enige jaren “DUURZAAMHEID” (“sustainability”). Respect voor de natuur, voor het leefmilieu, voor de (overlevings)kansen van anderen. Het is het omgekeerde van verspilling, het opsouperen van milieugebruikswaarde waar je eigenlijk geen recht op hebt. De aarde behoort aan onze kinderen en kleinkinderen. Ieder heeft recht op een eerlijk aarde- aandeel. Wie meer gebruikt, steelt van de armen vandaag of morgen. “Gij zult niet meer nemen, dan waar ge recht op hebt. Duurzaamheid als waarde, soberheid als norm. Kiezen voor kwaliteit i.p.v. hoeveelheid.

Minder CO2 uitstoten als morele plicht? Is het rond rijden met een energieverslindende 4X4 zoveel als een ecologische zonde? Is betalen voor CO2-compensatie dan letterlijk het kopen van een aflaat?

2. Groenen zijn sociaal. Maar uiteraard is dat geen eigenschap die we voor ons zelf alleen kunnen opeisen. Hoe anders sociaal is Groen?
Ivan Illich gebruikte het begrip CONVIVIALITEIT (samenhorigheid). Een samenleving die weer kiest voor de menselijke maat, voor mensen die mekaar meer ontmoeten, voortdurend met mekaar omgaan, in de eigen straat, wijk, onbekenden in de stad. Kiezen voor nieuwe netwerken waar de oude verloren gingen. Ingaan tegen het individualisme van ieder (consumeert) voor zich. Ingaan tegen de eenzaamheid (ieder leeft op zich), tegen de vervreemding (nergens meer thuis – alles wordt uniform). Dat heeft ook te maken met infrastructuur (verkeer, distributie, energie) en voorzieningen (welzijn, onderwijs) : kleinschalig vs.. grootschalig, decentraal vs. centraal, zelfvoorziening vs. commerciële monopolies. Het heeft ook te maken met democratie : Groenen geloven in mondige mensen die participeren (het nieuwe woord is co-productie). Burgerzin maakt integraal deel uit van de nieuwe samenhorigheid. Democratie van onderop, vanuit de basis, met wortels in het volle leven (“grassroots democracy”).

De moderne buurtwinkel (versta superette) als model van een conviviale samenleving. Niet de oude kruidenier met dorpsroddel en vervallen producten. Maar de aantrekkelijke superette/traiteur met vriendelijke service en kwaliteitsproducten op maat.

3. Groenen zijn geweldloos. VREDE is de eerste en belangrijkste groene waarde. GREEN- PEACE. Ingaan tegen geweld is ingaan tegen alle vormen van verdrukking, wereldwijd, ook dicht bij huis. Ingaan tegen geweld in de samenleving, in relaties, geweld ingebakken in instituties, religies, ideologieën. Emancipatie is opkomen voor geweldloosheid in de praktijk. Dat is immers het dilemma van de geweldloosheid : geweld gedogen, is ook een vorm van geweld. Uitbuiting en slavernij zijn ook vormen van structureel geweld, net als armoede. Geen geweld gebruiken als norm volstaat niet. Verdraagzaamheid evenmin : er is meer nodig dan het gedogen van anderen. Solidariteit is de actieve vorm van geweldloosheid.